Het demissionaire kabinet steekt bijna een half miljard euro extra in de techindustrie in ons land, blijkt uit de stukken van Prinsjesdag die vandaag officieel zijn gepresenteerd. Het kabinet stelt het strategisch belangrijk te vinden om te investeren in bedrijven die zich bezighouden met hoogwaardige technologie. Op dit moment speelt Nederland een belangrijke rol in deze sector, en dat moet zo blijven, redeneert het demissionaire kabinet.
Er gaat 230 miljoen euro naar de halfgeleiders-industrie. Het geld daarvoor wordt in een Europees fonds gestoken: IPCEI, Important Project of Common European Interest. Dit geld moet vervolgens terugvloeien naar projecten in Nederland. Het kabinet stelt dat Nederland de boot niet mag missen, nu de chipindustrie volop in beweging is en er allerlei nieuwe toepassingen van halfgeleiders komen. Daarnaast moeten we – gezien de geopolitieke verschuivingen – niet (te) afhankelijk worden van andere landen als China en de Verenigde Staten voor technologie.
De halfgeleiderindustrie in Nederland is sterk ontwikkeld en speelt wereldwijd een belangrijke rol. ASML is de kroon op de Nederlandse halfgeleiderindustrie, maar ook NXP Semiconductors, Nexperia, Besi en Ampleon zijn bekende namen. Het ecosysteem in ons land is goed ontwikkeld vanwege de sterke samenhang tussen het bedrijfsleven, kennisinstellingen en de overheid. Daarnaast werkt Nederland op dit vlak samen op internationaal niveau via EU-programma’s en de Europese “Chips Act”. Daarnaast zijn er diverse bilaterale samenwerkingen met bijvoorbeeld Singapore en de VS.
De belangrijkste uitdagingen voor Nederland zijn: afhankelijkheid in de waardeketen (Nederland is voor bijvoorbeeld grote massafabricage van bepaalde chips afhankelijk van buitenlandse productie van chipfabrieken of materiaal), tekort aan hoogopgeleide specialisten en (geo)politieke risico’s, waardoor er exportbeperkingen worden opgelegd. Daarnaast zijn fabrieken en productiefaciliteiten voor de meest geavanceerde chips kapitaalintensief en groeit de infrastructuur (energie, woningen voor personeel, transport, et cetera) niet altijd even hard mee.
Zeven digitale sleuteltechnologieën
De zeven digitale sleuteltechnologieën van Topsector ICT hebben veel baat bij versterking van de Nederlandse halfgeleiderindustrie. Deze technologieën zijn essentieel voor het ontwikkelen van nieuwe producten, processen en diensten, en hebben een disruptieve invloed op bestaande industrieën. Door de integratie van sleuteltechnologieën zoals kunstmatige intelligentie (AI) en data-analyse kunnen bedrijven in de halfgeleiderindustrie niet alleen sneller nieuwe producten en processen ontwikkelen, wat leidt tot een versnelling van innovatie, maar ook ons concurrentievermogen versterken. Het toepassen van digitale sleuteltechnologieën kan de efficiëntie en effectiviteit van de halfgeleiderproductie verbeteren, waardoor Nederlandse bedrijven beter kunnen concurreren op de internationale markt. Daarnaast dragen digitale sleuteltechnologieën bij aan het ondersteunen van duurzame groei van de halfgeleiderindustrie en kunnen door de toepassing van opkomende technologieën nieuwe markten en toepassingen worden ontsloten, wat bijdraagt aan de diversificatie en expansie van de sector.
200 miljoen voor doorgroei startups
Daarnaast wil het demissionaire kabinet de slagkracht van Europese risicokapitaalfondsen vergroten, zodat zij meer kunnen investeren in Europese groeibedrijven, die daardoor minder afhankelijk zijn van niet-Europees geld. Voor deelname aan het European Tech Champions Initiative (ETCI) is 200 miljoen euro beschikbaar. Het geld moet via dit fonds terugvloeien naar Nederlandse projecten. Met het geld kunnen veel jonge, veelbelovende techbedrijven worden geholpen om de startup-fase te ontgroeien.
De ontwikkeling van startups naar scale-ups loopt in Europa achter bij de VS, vooral door een tekort aan kapitaal, bleek uit dit rapport van Techleap. Vorig jaar liet ons land een daling zien van 23% in nieuwe startups. Bovendien bleek uit het rapport dat grotere financieringsrondes steeds meer worden gedomineerd door niet-Nederlandse investeerders.
Nationaal Groeifonds
De 430 miljoen voor investeringen in de Nederlandse techindustrie (230 miljoen euro voor de halfgeleiderindustrie en 200 miljoen voor het bevorderen van de doorgroei voor tech-startups) wordt betaald vanuit de begroting van Economische Zaken. Het komt voor een groot deel uit het Nationaal Groeifonds (NGF) dat nog niet al zijn geld uitgegeven had, nadat het in 2024 werd uitgefaseerd. Het NGF werd in 2020 opgericht met 20 miljard euro in kas om de duurzame economische groei van Nederland te versterken. In het hoofdlijnenakkoord van mei 2024 werd besloten dat de vierde en vijfde ronde van het fonds kwamen te vervallen. Het nog niet ingezette geld wordt nu dus (deels) benut voor andere investeringen.
Digitalisering in de Troonrede
Koning Willem-Alexander had in de Troonrede ook aandacht voor technologie en innovatie. Zo sprak hij over de kansen die de snelle opkomst van kunstmatige intelligentie Nederland biedt en hoe we tegelijkertijd de risico’s kunnen beperken. Een ander belangrijk thema dat de koning benoemde is hoe om te gaan met toenemende digitale dreigingen en de economie sterk en concurrerend houden in een wereld van handelstarieven en nieuwe economische machtsverhoudingen.
“Het zijn grote vragen waar geen snelle en gemakkelijke antwoorden op te geven zijn, maar waar regering en Staten-Generaal zich wel rekenschap van moeten geven. Daarom is het goed als we ons, bij alle onzekerheden die er zijn, steeds realiseren dat het leven alleen achterwaarts kan worden begrepen, maar voorwaarts moet worden geleefd. Dat betekent dat politiek en samenleving in het hier en nu toekomstgericht moeten blijven denken en handelen, ook nu ons land voor nieuwe verkiezingen staat.”
De koning benadrukte verder dat de huidige economische groei te laag is om ons voorzieningenniveau op termijn op pijl te houden. “Juist daarom is het zorgelijk dat steeds meer ondernemers negatief zijn over het Nederlandse investeringsklimaat. Dat geluid klinkt zowel in het midden- en kleinbedrijf als vanuit grote ondernemingen en moet worden gehoord. Als bedrijven minder investeren of zelfs overwegen Nederland te verlaten, dan tast dat uiteindelijk het verdienvermogen van ons land aan. Verlaging van de regeldruk blijft daarom dringend noodzakelijk. Daarnaast werkt het kabinet verder aan de voorbereiding van een nationale investeringsinstelling en wordt er fors geïnvesteerd in de halfgeleiderindustrie, waarmee het toekomstige verdienvermogen van Nederland wordt versterkt.”
Miljoenennota over regeldruk en vestigingsklimaat
In de Miljoenennota en de Rijksbegroting van het Ministerie van Economische Zaken staat verder dat het kabinet bouwt aan een sterke, innovatieve en weerbare economie voor bedrijven. In 2026 verlaagt het kabinet de druk van 500 regels voor ondernemers. De eerstvolgende OndernemersTop zal gericht zijn op regeldrukvermindering en tijdens een hackathon werken ondernemers en overheid samen aan concrete oplossingen om regeldruk aan te pakken.
Het kabinet wil dat bedrijven de ruimte houden om zich in Nederland te vestigen en te groeien. Daarom gaat het door met de plannen uit de Ruimtelijk Economische Visie. Gebieden met bedrijvigheid die van nationaal of regionaal belang zijn worden beschermd, zoals kennisregio’s.
AI-fabriek
Het kabinet wil dat de Nederlandse economie minder afhankelijk is van buitenlandse bedrijven. Het kabinet stelt daarom onder meer samen met regio’s Groningen en Noord-Drenthe 128 miljoen euro beschikbaar voor de bouw van een AI-fabriek. De fabriek biedt kansen voor ondernemers, onderzoekers en overheden om bijvoorbeeld te experimenteren op het gebied van AI.
Met ruim 11 miljard uit het Nationaal Groeifonds investeert het kabinet in kennis en innovaties. Dit is nodig om de economie en welvaart in de toekomst te laten groeien. Daarnaast wil het kabinet diplomatie en handel stimuleren via programma’s zoals het Dutch Good Growth Fund en DRIVE. Deze programma’s helpen handel mogelijk te maken tussen ontwikkelingslanden onderling en met de Europese en Nederlandse markt. Door met meer landen handel te drijven, en duidelijke afspraken te maken over bijvoorbeeld grondstoffen en technologie, wordt Nederland onafhankelijker en minder kwetsbaar. Hiervoor zet het kabinet ruim 100 miljoen euro in.
Nationale veiligheid: investeren in digitaal
De krijgsmacht moet beschikken over effectieve en toekomstbestendige gevechtskracht om Nederland en het NAVO-bondgenootschap te kunnen beschermen en verdedigen. Daarom wordt er flink geïnvesteerd in modern materieel en digitale slagkracht. De komende jaren wordt € 1,5 miljard geïnvesteerd in gevechtskracht. Volgens de Defensienota 2024 wordt aanvullend geïnvesteerd in lucht- en raketverdediging, voortzettingsvermogen en versnelde realisatieplannen. In de Digitale Transformatie Strategie staan de speerpunten voor de digitale transformatie van Defensie.
Door de toegenomen dreiging in Europa investeert het kabinet € 1,1 miljard in de defensie-industrie. Een sterke industrie en een hoge mate van innovatie draagt bij aan afschrikking. In de Defensie Strategie voor Industrie en Innovatie (D-SII) 2025-2029 staat hoe dit bedrag wordt besteed.
Reactie Topsector ICT
Frits Grotenhuis, directeur van Topsector ICT, is blij met de aangekondigde extra investeringen in de Nederlandse techsector en hoopt dat het nieuwe kabinet straks doorpakt en snel met nieuw beleid voor de digitale sector en innovatiestimulering komt. “Investeringen in kennis- en innovatie rond digitalisering zijn cruciaal voor onze veiligheid, onze economie en de maatschappij van morgen. Topsector ICT is blij dat het kabinet dit ziet en hierop inzet, vanuit een brede blik op startups, regeldruk, vestigingsklimaat, ICT-infrastructuur en Europese samenwerking. Zeker met de nieuwe geopolitieke realiteit van vandaag zijn regie en samenwerking sleutelwoorden voor de komende jaren.”