Topsector ICT heeft voor twee Europese onderzoeksprojecten subsidie toegekend, waarbij TNO en verschillende Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen betrokken zijn. Het gaat om:
- Het project Large Language Models for the European Union (LLMs4EU) is een initiatief van de Alliance for Language Technologies (ALT-EDIC), dat loopt van 1 april 2025 tot 31 maart 2028.
- MediSpeech – een internationaal samenwerkingsverband met als doel de administratieve lasten in de gezondheidszorg te verminderen door middel van geavanceerde spraakherkenning en AI.
De projecten sluiten volgens Topsector ICT-directeur Frits Grotenhuis naadloos aan op de Kennis- en Innovatieagenda (KIA) Digitalisering, die onder onze verantwoordelijkheid valt en is opgesteld langs drie luiken: innoveren IN digitale informatietechnologieën, innoveren MET digitale informatietechnologieën en Reflecteren OP digitale informatietechnologieën. “Daarnaast wordt momenteel onder regie van Topsector ICT hard gewerkt aan de totstandkoming van de Actieagenda AI/Data. Hierbij werken we intensief samen met betrokken partijen uit het veld. AI/Data is één van de tien prioritaire sleuteltechnologieën binnen de Nationale Technologiestrategie (NTS) van het Nederlandse kabinet", aldus Grotenhuis.
Topsector ICT heeft voor het LLM4EU-project 929.046 euro beschikbaar gesteld vanuit PPSi-middelen, bedoeld voor publiek-private samenwerking op het gebied van digitale innovatie. Voor het MediSpeech-project stelt Topsector ICT 350.734 euro beschikbaar voor publiek-private samenwerking.
Meer over LLMs4EU
Grote taalmodellen (LLM's – Large Language Models) zijn een belangrijke ontwikkeling binnen kunstmatige intelligentie (AI), omdat ze een fundamentele verschuiving betekenen in hoe machines menselijke taal begrijpen, genereren en ermee interacteren. Hiermee is de potentie van AI de laatste tijd voor een groter publiek zichtbaar en tastbaar geworden.
Het totale projectbudget voor het Europese consortium bedraagt bijna 40 miljoen euro, dat uit het Digital Europe-programma van de EU komt. Hiervan is 2,7 miljoen euro gereserveerd voor het Nederlandse gedeelte van het onderzoek, waarvan TNO de penvoerder is.
LLMs4EU is een ambitieus Europees initiatief gericht op het ontwikkelen van grote taalmodellen (LLM's) in open-source, die alle EU-talen ondersteunen, inclusief minderheidstalen. Dit moet de digitale inclusie binnen de Europese Unie bevorderen als het gaat om generatieve AI. Daarnaast wil de EU zo een antwoord bieden op de grote LLM’s uit de Verenigde Staten en China, die de markt momenteel domineren.
Alle modellen, trainingsdata en software worden binnen dit project openbaar beschikbaar gesteld, wat transparantie en aanpasbaarheid garandeert. De modellen worden daarnaast ontwikkeld in overeenstemming met Europese wet- en regelgeving, zoals de AI-verordening en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).
Grote Nederlandse betrokkenheid
Het consortium bestaat uit meer dan 20 Europese landen, waaronder ook Nederland. In Nederland is onder meer TNO bij het project betrokken, maar ook verschillende Nederlandse bedrijven – waaronder KPN – en diverse kennisinstellingen, zoals SURF, TU Eindhoven en de Universiteit Twente. De Nederlandse onderzoekers houden zich met name bezig met dataverzameling en de juiste infrastructuur en het opzetten van een virtueel centrum voor de evaluatie van Large Language Models.
Door deel te nemen aan de ontwikkeling van Europese LLM's vermindert Nederland de afhankelijkheid van niet-Europese technologieën. Het project waarborgt daarnaast dat het Nederlands en andere regionale talen adequaat worden ondersteund in AI-toepassingen. Doordat het project open-source is opgezet, biedt het Nederlandse bedrijven en onderzoeksinstellingen de mogelijkheid om op de modellen voort te bouwen en innovatieve toepassingen te ontwikkelen voor diverse sectoren, waaronder telecom, toerisme, energie, publieke dienstverlening en de gezondheidszorg.
Kijk hier voor meer informatie over het project
Kijk hier voor meer informatie over het consortium
Meer over MediSpeech
Een ander innovatief onderzoeksproject waar Topsector ICT geld voor heeft vrijgemaakt is MediSpeech. Dit internationale samenwerkingsverband heeft tot doel de administratieve lasten in de gezondheidszorg te verminderen door middel van geavanceerde spraakherkenning en AI. MediSpeech richt zich op het automatiseren van medische verslaglegging door:
- AI-gestuurde spraakherkenning die speciaal is ontworpen voor klinisch gebruik;
- Integratie van medische terminologieën zoals MesH, SNOMED, LOINC en ICD om consistente en interoperabele gegevens vast te leggen;
- Gebruik van geavanceerde natuurlijke taalverwerking (NLP) en grote taalmodellen (LLM's) om klinische rapportages te automatiseren.
Door deze technologieën te combineren, streeft MediSpeech ernaar om een open digitaal ecosysteem te creëren dat de efficiëntie van medische verslaglegging verbetert en de ervaring van zowel artsen als patiënten verrijkt.
Rol van Nederlandse organisaties
De looptijd van dit project is van januari 2025 tot december 2027. TNO is een van de 22 partners uit vijf landen die aan dit project deelnemen. De Nederlandse onderzoeksorganisatie die wetenschappelijke kennis vertaalt naar praktische toepassingen voor bedrijven, overheden en de samenleving speelt een cruciale rol in MediSpeech door zijn expertise in digitale gezondheid en AI toe te passen. MEDrecord BV is projectleider en eveneens afkomstig uit Nederland. Andere Nederlandse partners van het MediSpeech-project zijn AMC Amsterdam, HealthTalk.ai, ORTEC, Radboud Universiteit en de Universiteit Twente. Daarnaast zijn er partijen uit Finland, Portugal, Turkije en het Verenigd Koninkrijk betrokken.
Verwachte impact
MediSpeech heeft het potentieel om de manier waarop medische informatie wordt vastgelegd en gedeeld fundamenteel te veranderen. Door administratieve processen te automatiseren en te standaardiseren, kunnen zorgverleners zich meer richten op patiëntenzorg, wordt de kans op fouten verminderd en wordt de interoperabiliteit tussen verschillende zorgsystemen verbeterd.
Dit project wordt gefinancierd door het ITEA 4-programma, een onderdeel van het Eureka-cluster voor software-innovatie van de Europese Unie.