Het commissiedebat werd voorgezeten door Folkert Thiadens (PVV). Alle aanwezige Kamerleden drongen aan op meer sturing en versnelling rond dit thema. Bij het debat waren aanwezig:
- Ria de Korte (NSC)
- Wieke Paulusma (D66)
- René Claassen (PVV)
- Jacqueline van den Hil (VVD)
- Julian Bushoff (GL-PvdA)
- Mariska Rikkers-Oosterkamp (BBB)
- Harmen Krul (CDA)
Naast vragen van Kamerleden over de thema’s regie en versnelling beantwoordde minister Agema (PVV) diverse vragen over de volgende thema’s: arbeidsmarkt & AI, de toegankelijkheid van medische data, eigen regie en opt-out, ontwikkelingen rondom de Digitale Zorg, standaardisatie en gegevensuitwisseling, de digitale infrastructuur en informatiebeveiliging en gegevensbescherming.
European Health Data Space (EHDS)
Nederland is actief bezig met de implementatie van de European Health Data Space (EHDS). Op 26 maart 2025 is de EHDS-verordening officieel in werking getreden, waarmee alle EU-lidstaten verplicht zijn om gezondheidsgegevens digitaal en grensoverschrijdend beschikbaar te maken voor zowel zorgverlening als onderzoek. In deze Kamerbrief leest u er meer over.
Dit betekent dat de nationale wetgeving moet worden aangepast. De EHDS heeft directe invloed op bestaande Nederlandse wetgeving, zoals de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz). De EHDS stelt bredere eisen aan gegevensuitwisseling, wat betekent dat Nederland zijn wet- en regelgeving moet aanpassen om aan deze Europese verplichtingen te voldoen. Daarnaast moet het medisch beroepsgeheim worden gewijzigd. Medische gegevens mogen straks onder bepaalde voorwaarden gedeeld worden zonder expliciete toestemming van de patiënt, mits er een wettelijke verplichting is. Verder moet er een zogeheten Health Data Access Body (HDAB) worden opgericht. Deze instantie zal verantwoordelijk zijn voor het beheer van de toegang tot gezondheidsgegevens voor secundair gebruik, zoals wetenschappelijk onderzoek en beleidsontwikkeling.
Minister Agema liet de Kamercommissie Zorg & Gezondheid weten dat ‘er al heel veel in gang is gezet’, maar dat zij graag versnelling wil aanbrengen en meer regie wil nemen. Het leek er tijdens het debat op dat dit plan gesteund wordt door de meeste fracties. “Ik merk dat het belang van gegevensuitwisseling binnen de Kamer breed wordt gedragen. Er gaat in de praktijk nog te veel niet goed: dossiers die worden overgetypt, mensen die gereanimeerd worden terwijl zij dit niet hadden gewild, medicatiefouten met ernstige gevolgen… Er wordt nog veel tijd en menskracht verspild omdat de digitalisering in de zorg te lang op zich laat wachten”, aldus minister Agema. Zij zegde de Kamer toe door te pakken op verplichtingen, het toezicht door inspecties te versterken en initiatieven te starten om de versnippering te doorbreken.
Nationale visie
De implementatie van de EHDS sluit aan bij de Nederlandse ambities op het gebied van digitale zorg en gegevensuitwisseling, zoals vastgelegd in de Nationale visie en strategie voor het gezondheidsinformatiestelsel (NVS). Het doel is om de beschikbaarheid van gezondheidsdata te verbeteren en de administratieve lasten voor zorgverleners te verminderen.
De komende jaren zullen zorginstellingen, ICT-leveranciers en andere betrokken partijen in Nederland stappen moeten zetten om te voldoen aan de EHDS-verplichtingen. Dit omvat onder andere het aanpassen van systemen voor interoperabiliteit, het waarborgen van gegevensbeveiliging en het faciliteren van patiëntenrechten met betrekking tot hun gezondheidsgegevens. Voor meer informatie en updates over de implementatie van de EHDS in Nederland kunt u terecht op de officiële website van Data voor Gezondheid.
Volgens minister Agema is de implementatie van de EHDS uitdagend, omdat ‘de winkel openblijft tijdens de verbouwing’. “In 2035 moet alles klaar zijn, maar de basis wordt nu al – dat wil zeggen in de periode 2025-2027 – op orde gebracht. Als de basisgegevensset, de medicatieoverdracht, de e-overdracht en de beeldbeschikbaarheid op orde is, samen met een landelijk dekkend netwerk, dan hebben we heel erg veel voor elkaar. En dat wordt ook de hoogste tijd. We brengen partijen bij elkaar, zijn zelf ook aan het bouwen en we zijn bezig met de wetgeving.”
De minister kondigde verder aan het gebruik van SNOWMED CT te willen verplichten. SNOMED CT (Systematized Nomenclature of Medicine – Clinical Terms) is het meest uitgebreide internationale medische terminologiestelsel dat wordt gebruikt om klinische gegevens eenduidig vast te leggen in elektronische patiëntendossiers (EPD's). Het bevat meer dan 350.000 medische concepten, waaronder symptomen, diagnoses, behandelingen en lichaamsstructuren, elk met bijbehorende codes en synoniemen.
1,4 miljard euro voor digitalisering in de zorg
Van de 1,4 miljard euro die dit Kabinet beschikbaar heeft gesteld voor digitalisering in de zorg is na financieringen in onder meer een landelijk dekkend netwerk, de persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) en het maken van generieke functies, nog 566 miljoen euro over. Dat budget wordt voor een deel gestopt in het versnellen en meer regie pakken, maar ook in het slim gebruiken van Artificial Intelligence (een van de digitale sleuteltechnologieën in de portefeuille van Topsector ICT, red.) in de zorg.
Diverse Kamerleden vroegen zich af of dit bedrag wel toereikend is om alle plannen te realiseren, maar minister Agema verwacht dat de komende jaren door inzet van technologie, en met name AI, ook heel veel geld bespaard kan worden binnen de zorg, waardoor er meer geld beschikbaar komt voor andere innovatieve digitaliseringsprojecten.
AI in de zorg
De kansen van AI voor de zorg zijn volgens Agema ‘ongekend,’, met name als het gaat om planning, speech-to-text, het maken en overdragen van dossiers, logistiek, diagnose en onderzoek en preventie. “Het is belangrijk dat er een gezamenlijke AI-implementatiestrategie komt voor de zorg. Ik zal de Kamer nog dit kwartaal informeren hierover, inclusief een plan van aanpak en wettelijke kaders.”
Uitgangspunt van minister Agema is minimaal een halvering van de administratietijd in de zorg in 2030. Hierbij zet zij verschillende middelen in en ziet zij ‘een revolutionaire rol’ weggelegd voor AI. De minister laat KPMG doorrekenen welk deel AI op zich kan nemen. Twee pilots om te versnellen met AI worden als eerste uitgerold: één op het gebied van speech-to-tekst en één op het gebied van planning. Daarnaast ziet de minister een belangrijke rol weggelegd voor AI als het gaat om het terugdringen van het personeelstekort in de zorg. Op 2 juni lanceert zij op de Zorgtop het platform Afwenden Arbeidsmarkttekort.
Onder regie van Topsector ICT wordt momenteel gewerkt aan de Actieagenda AI/Data.
Van opt-in naar opt-out
De European Health Data Space (EHDS) heeft directe invloed op hoe burgers toegang hebben tot hun eigen gezondheidsgegevens, hoeveel regie ze daarin hebben, en of ze kunnen weigeren (opt-out) dat hun gegevens gedeeld worden. “Op dit moment hebben we een opt-in regeling in Nederland, dus er gaat bij de implementatie van de EHDS veel veranderen”, licht Agema toe. Kamerlid Jacqueline van den Hill (VVD) vindt dit te lang duren. “Er liggen twee moties, een uit 2022 en één uit 2023 om de opt-out te regelen voor spoedeisende zorg, en nu schuift de minister het naar achteren, in afwachting van de tweede tranche van de EHDS? Dat vind ik onacceptabel.” Zij kreeg veel bijval van andere Kamerleden, dus het kan zijn dat hierover een nieuwe motie wordt ingediend om de minister te dwingen dit eerder te regelen met nieuwe wetgeving. Wieke Paulusma (D66): “Het zorgveld wil dat het geregeld wordt, de patiëntenvereniging, de eerdere moties zijn met een ruime meerderheid aangenomen in de Kamer, dus waar wachten we nog op?”. Zij roept de minister op zich niet te verschuilen achter het proces.
Betere cybersecurity in de zorg
Tot slot was Cybersecurity een belangrijk thema tijdens het debat over digitale ontwikkelingen in de zorg. De aanwezige Kamerleden riepen de minister op informatiebeveiliging en gegevensbescherming uiterst serieus te nemen. Agema vertelde dat er binnen de zorg druk wordt geëxperimenteerd met nieuwe technologieën voor een betere cyberveiligheid, waaronder Privacy Enhancing Technologies (PETs). Voorbeelden hiervan zijn homomorfe encryptie, differentiële privacy, federated learning en Zero-Knowledge Proofs (ZKP). Ook stond zij stil bij de mogelijkheden van post-quantum cryptografie. De minister beloofde de Kamer op de hoogte te houden over de vorderingen op dit vlak.
“Cybersecurity in de zorg is een ketenverantwoordelijkheid. Ik ondersteun het zorgveld hierbij door bewustzijn en kennis over informatiebeveiliging te vergroten en door normen te stellen voor de beveiliging via wet- en regelgeving. De IGJ ziet hierop toe en Z-CERT stelt expertise beschikbaar om snel te kunnen handelen bij incidenten en de schade te kunnen beperken”, aldus Agema.
De Wet weerbaarheid kritieke entiteiten (Wwke) die eraan komt, heeft aanzienlijke implicaties voor de Nederlandse zorgsector. Deze wet implementeert de Europese CER-richtlijn en is gericht op het versterken van de fysieke weerbaarheid van organisaties die essentiële diensten leveren, zoals zorginstellingen.
Zorgorganisaties worden pas onder de Wwke-verplichtingen gebracht nadat ze zijn aangewezen als 'kritieke entiteit' door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Deze aanwijzing zal niet eerder dan het vierde kwartaal van 2025 plaatsvinden. Na aanwijzing hebben zorgorganisaties 10 maanden om te voldoen aan de volgende verplichtingen:
- Risicobeoordeling;
- Zorgplicht;
- Meldplicht.
Organisaties die onder de Wwke vallen, worden automatisch ook als essentiële entiteiten beschouwd onder de Cyberbeveiligingswet. Dit betekent dat zij eveneens moeten voldoen aan de verplichtingen die voortvloeien uit deze wet, gericht op digitale weerbaarheid.
Onder regie van Topsector ICT wordt momenteel gewerkt aan de Actieagenda Cybersecurity Technologies.
U kunt het volledige debat over digitale ontwikkelingen in de zorg hier terugkijken: